เยนส์ โฮนิง ศิลปินชาวเดนิช ส่งงานเปล่า 2 ภาพให้กับพิพิธภัณฑ์ศิลปะสมัยใหม่ Kunsten ในเมืองอัลบอร์ก ประเทศเดนมาร์ก เพื่อจัดแสดงในนิทรรศการ “Work it Out” ที่สะท้อนความสัมพันธ์ของผู้คนกับงาน โฮนิงบอกว่า งานของเขาที่ตั้งชื่อว่า “รับเงินแล้วชิ่ง” (“Take the Money and Run”) เป็นไอเดียวิพากษ์ค่าแรงที่ไม่เพียงพอ

ก่อนหน้านี้โฮนิงเคยสร้างงานโดยนำพันธบัตรยูโรจริงมาเรียงใส่ในกรอบ ทำออกมาเป็นสองภาพ เล็กและใหญ่ เพื่อสะท้อนความแตกต่างระหว่างรายได้ต่อปีของคนในประเทศเดนมาร์กกับออสเตรีย ข้อตกลงครั้งนี้ระหว่างโฮนิงและพิพิธภัณฑ์ คือ พิพิธภัณฑ์ให้โฮนิงยืมเงินจำนวนเกือบสามล้านบาทไปปรับปรุงต่อยอดงานนี้ที่เขาเคยทำไว้ ในสัญญายังระบุว่าหลังจากสร้างงานแล้ว โฮนิงจะต้องคืนเงินจำนวนนี้ให้กับทางพิพิธภัณฑ์ด้วย

“มันเป็นการผิดสัญญา และการผิดสัญญาเป็นส่วนหนึ่งของงาน” โฮนิงให้สัมภาษ์กับสื่อสาธารณะของเดนมาร์ก "งานศิลปะชิ้นนี้คือการที่ผมเอาเงินของพวกเขาไป"

ด้านพิพิธภัณฑ์แม้จะไม่ค่อยพอใจกับคำอธิบายของศิลปินเท่าไหร่ แต่ก็นำงานภาพเปล่าทั้งสองชิ้นมาจัดแสดงโชว์อยู่ดี

แลสเซ อานเดอร์สัน ผู้จัดการพิพิธภัณฑ์ Kunsten ให้สัมภาษณ์กับ NPR สื่ออเมริกันว่า ทางพิพิธภัณฑ์เริ่มสงสัยตั้งแต่ต้นแล้วว่าอาจจะมีอะไรไม่เป็นไปตามข้อตกลง เมื่อโฮนิงแจ้งทางพิพิธภัณฑ์ว่าเขาตัดสินใจสร้างงานใหม่ชื่อว่า “รับเงินแล้วชิ่ง”

“จริงๆ ผมขำนะตอนเห็นงานนี้ครั้งแรก”

อานเดอร์สันบอกว่า งานแรกของโฮนิงเป็นการเปลี่ยนเงินให้เป็นศิลปะ ส่วนงานใหม่นี้อาจจะเป็นการเตือนทุกคนว่าเราทำงานเพื่อเงิน และงานของเขายังทำให้เกิดการถกเถียงกันว่าผลงานของศิลปินควรจะถูกให้คุณค่าอย่างไร

“มันไม่ใช่สิ่งที่เราตกลงกันไว้ในตอนแรก แต่เราก็ได้งานศิลปะแบบใหม่ที่น่าสนใจ” อานเดอร์สันกล่าว ขณะนี้ทางพิพิธภัณฑ์ยังไม่ดำเนินการทางกฎหมาย เพียงแต่บอกโฮนิงให้คืนเงินภายในเดือนมกราคมปีหน้า และยืนยันว่าหากเขาไม่ปฏิบัติตาม ทางพิพิธภัณฑ์อาจจะดำเนินการทางกฎหมาย

นิทรรศการ Work It Out ที่งานของโฮนิงเป็นส่วนหนึ่งในการจัดแสดง ต้องการตั้งคำถามกับงานที่เราทำในทุกวันนี้ รวมทั้งสำรวจและสะท้อนการทำงานในยุคสมัยใหม่ของผู้คน เพื่อมองหาปัญหาและสร้างมุมมองใหม่ๆ ต่อวิถีการทำงานในอนาคต นิทรรศการต้องการตั้งคำถามว่า จริงๆ แล้วงานคืออะไร? เราทำงานกันไปทำไม? เราจะสร้างชีวิตการทำงานที่ยั่งยืนกว่านี้ในอนาคตได้อย่างไร? ศิลปะจะช่วยสร้างวิธีคิดใหม่ๆ เกี่ยวกับชีวิตการทำงานในอนาคตได้อย่างไร?

สำหรับงาน “รับเงินแล้วชิ่ง” โฮนิงอธิบายถึงที่มาของงานนี้ว่า เขาไม่อยากผลิตงานต่อยอดจากงานที่เก่าเป็นสิบปีแล้วตามที่พิพิธภัณฑ์ต้องการ เขาอยากจะผลิตงานที่สะท้อนสภาพการทำงานที่เขาเผชิญอยู่ทุกวันนี้ นัยหนึ่งเป็นการประท้วงค่าตอบแทนอันน้อยนิดที่ศิลปินได้จากการผลิตงานให้กับทางพิพิธภัณฑ์ ซึ่งโฮนิงบอกว่า เขาต้องจ่ายเงินเพื่อผลิตงานนี้เองเกือบหนึ่งแสนบาท

อย่างไรก็ตาม อานเดอร์สัน ผู้จัดการพิพิธภัณฑ์ Kunsten ชี้แจงว่าในสัญญาระบุว่าโฮนิงจะได้รับค่าตอบแทนประมาณ 230,000 บาท รวมทั้งค่าธรรมเนียมเพิ่มเติมอีกประมาณ 50,000 บาท และค่าเข้าชมที่ถูกกำหนดโดยรัฐบาลอีกจำนวนหนึ่ง

เยนส์ โฮนิง เป็นศิลปินที่มีชื่อเสียงในประเทศเดนมาร์ก งานของเขามักจะสร้างความสนใจให้กับคนดูเสมอ เขาเคยจัดนิทรรศการ ‘Thai Body Massage’ ที่เอาข้าวของเครื่องใช้ของหญิงไทยที่ย้ายไปใช้ชีวิตที่เดนมาร์กมาจัดแสดง เพื่อสะท้อนชีวิตการทำงานเป็นหมอนวดไกลบ้าน

งาน “รับเงินแล้วชิ่ง” นี้จะจัดแสดงในพิพิธภัณฑ์ศิลปะสมัยใหม่ Kunsten ไปจนถึงวันที่ 22 มกราคมปีหน้า

ที่มาภาพ: RITZAU SCANPIX via REUTERS

อ้างอิง:

https://www.npr.org/2021/09/29/1041492941/jens-haaning-kunsten-take-the-money-and-run-art-denmark-blank