เรียนรู้จากฮ่องกง: ถ้าร่างกายต้องการปะทะแก๊สน้ำตา เตรียมตัวยังไง?

กฎหมายส่งผู้ร้ายข้ามแดนจากฮ่องกงไปจีนแผ่นดินใหญ่ ทำให้ชาวฮ่องกงออกมาชุมนุมใหญ่ต่อต้านที่จีนละเมิดหลักการ "หนึ่งประเทศ สองระบบ" อีกครั้ง และพวกเขาก็เตรียมพร้อมเผชิญการสลายการชุมนุมอย่างดี

แม้ประวัติศาสตร์การเมืองในช่วงหลายสิบปีที่ผ่านมา จะมีการชุมนุมครั้งใหญ่หลายครั้งที่ลงเอยด้วยปฏิบัติการสลายการชุมนุมจากเจ้าหน้าที่รัฐ ซึ่งมีตั้งแต่ระดับการใช้โล่ห์กระบอง แก๊สน้ำตา กระสุนยาง ไปจนถึงการใช้กระสุนจริง แต่การให้ข้อมูลและเตรียมความพร้อมของผู้ชุมนุมต่อการรับมือกับการสลายการชุมนุมในไทยกลับไม่เป็นระบบมากนัก

หากติดตามข่าวการชุมนุมเรียกร้องสิทธิในการเลือกผู้ว่าการฮ่องกงเองโดยไม่ต้องผ่านการคัดกรองคุณสมบัติจากรัฐบาลจีนแผ่นดินใหญ่ ก็จะรู้ว่าขบวนการเคลื่อนไหวเรียกร้องประชาธิปไตยของฮ่องกงถูกเรียกว่า "ปฏิวัติร่ม" ขึ้นมาได้ก็เพราะนักเรียนและนักศึกษาชาวฮ่องกงไม่ได้ใช้ความรุนแรงในการตอบโต้การสลายการชุมนุม แต่ใช้ร่มเป็นอุปกรณ์ป้องกันตัวเองจากแก๊สน้ำตาและสเปรย์พริกไทย

แม้การชุมนุมยืดเยื้อหลายเดือน สุดท้ายแล้วจะจบลงด้วยกระแสและกำลังแรงกายที่อ่อนล้าของคนรุ่นใหม่ แต่ก็ไม่ทำให้ชาวฮ่องกงที่ยึดมั่นในหลักการประชาธิปไตยหมดกำลังใจจนไปกล้าสู้ต่อ หรือไม่กล้ากลับมาประท้วงบนท้องถนนกันอีก

ผ่านไป 5 ปี ชาวฮ่องกงทั้งรุ่นหนุ่มสาว วัยทำงานไปจนถึงวัยเกษียณกลับมาชุมนุมบนท้องถนนอีกครั้ง โดยวันที่ 9 มิ.ย.ที่ผ่านมา มีคนเข้าร่วมการชุมนุมมากกว่า 1 ล้านคนเพื่อต่อต้านกฎหมายส่งผู้ร้ายข้ามแดนจากฮ่องกงกลับไปดำเนินคดีที่จีนแผ่นดินใหญ่ได้ เพราะหลายคนมองว่าเป็นกฎหมายที่อนุญาตให้จีนแผ่นดินใหญ่เข้าไปแทรกแซงกระบวนการยุติธรรมของฮ่องกงได้

แม้ข้อเรียกร้องในการชุมนุมจะแตกต่างออกไป กลุ่มผู้ชุมนุมหลากหลายขึ้นกว่าการชุมนุมครั้งที่ผ่านมา แต่การจัดการชุมนุมเป็นไปอย่างค่อนข้างมีระบบ แม้จะไม่มีแกนนำที่ชัดเจน มีการถอดบทเรียนและให้ความรู้และข้อมูลที่จำเป็นกับผู้ชุมนุมตั้งแต่การเตรียมตัวให้พร้อมสำหรับการชุมนุม วิธีการรับมือกรณีถูกสลายการชุมนุม ไปจนถึงการให้ข้อมูลว่าหากถูกจับกุมแล้วจะขอความช่วยเหลือด้านกฎหมายได้จากไหนบ้าง

ข้อมูลควรรู้ก่อนไปชุมนุม

เครือข่ายภาพประชาสังคมที่ร่วมกันจัดการประท้วงในวันที่ 9 มิ.ย. และวันที่ 12 มิ.ย.ที่ผ่านมา ได้ทำ infographic ออกมาเผยแพร่ว่า ผู้ที่ต้องการเข้าร่วมชุมนุมจะต้องเตรียมตัวอย่างไรบ้าง เช่น สวมเสื้อผ้าที่ทำให้สามารถเคลื่อนไหวได้สะดวก พกเงินให้เพียงพอกับความจำเป็น

นอกจากนี้ ยังมีการเตือนไม่ให้มีการถ่ายภาพหน้าผู้ชุมนุมคนอื่นแบบใกล้ๆ และปิดระบบสแกนลายนิ้วมือและสแกนใบหน้าในโทรศัพท์มือถือ เพื่อความปลอดภัย ป้องกันไม่ให้เจ้าหน้าที่บังคับให้ปลดล็อกโทรศัพท์มือถือโดยไม่ได้รับอนุญาต ในกรณีที่ถูกจับกุม รวมไปถึงเตือนให้หลีกเลี่ยงสถานการณ์ล่อแหลม

ผู้ชุมนุมยังควรเตรียมพัดลมพกพา เนื่องจากอากาศในฮ่องกงค่อนข้างร้อน มีผู้ชุมนุมไปรวมตัวกันจำนวนมาก อาจทำให้เป็นลมได้ ควรเตรียมพาวเวอร์แบงก์ไว้ชาร์จโทรศัพท์มือถือเพื่อติดต่อกับเพื่อนหรือผู้ปกครองในกรณีฉุกเฉิน และระหว่างการชุมนุม ควรให้ความสำคัญกับคนชราและครอบครัวที่มีเด็กเล็ก เมื่อเกิดกรณีฉุกเฉินใดๆ

รับมือแก๊สน้ำตาและการสลายการชุมนุมอย่างไร?

สำหรับการป้องกันการสลายการชุมนุม ผู้ชุมนุมเตรียมน้ำดื่มไปสำหรับการบริโภคและเผื่อล้างหน้าล้างตาเมื่อเจอแก๊สน้ำตาหรือสเปรย์พริกไทย ผู้ชุมนุมยังควรเตรียมร่มและเสื้อกันฝน สำหรับกันฝน แก๊สน้ำตา และสเปรย์พริกไทย หากสังเกต จะพบว่า ผู้ชุมนุมในวันที่ 12 มิ.ย. สวมอุปกรณ์ป้องกันตัวเองอย่างแน่นหนา ทั้งแว่นตากันแก๊ส หน้ากากอนามัย หมวกนิรภัยเป็นต้น

หากดูคลิปวิดีโอด้านล่างจะเห็นว่า วิธีการที่ผู้ชุมนุมรับมือกับแก๊สน้ำตาและระเบิดควันที่ตำรวจยิงใส่ นอกจากการเตะกลับหรือขว้างกลับ ก็คือการหาหมวกนิรภัยหรือกรวยครอบไม่ให้ควันสารเคมีฟุ้งกระจาย นำผ้าชุบน้ำโปะ ราดน้ำและใช้เท้ากระทืบเพื่อดับควันต่างๆ

ในกรณีที่โดนแก๊สน้ำตาหรือสเปรย์พริกไทยเข้าไปแล้ว ผู้ชุมนุมจะนำน้ำที่ตัวเองพกมาล้างหน้าตัวเอง หรือมีหน่วยพยาบาลที่คอยแจกน้ำเกลือที่จะช่วยบรรเทาอาการแสบร้อนจากแก๊สน้ำตาและสเปรย์พริกไทยให้ดียิ่งขึ้น

ผู้จัดการชุมนุมยังจัดทำแผนผังพื้นที่การชุมนุม พร้อมบอกจุดปฐมพยาบาลและจุดแจกเสบียงไว้ให้อย่างชัดเจน เพื่อให้ผู้ชุมนุมสามารถเดินทางไปได้ทันที เมื่อเกิดกรณีฉุกเฉินหรือต้องการความช่วยเหลือใดๆ

ขณะเดียวกัน องค์กรด้านกฎหมายยังเผยแพร่ช่องทางการติดต่อทั้งทาง Whatsapp, Telegram และ SMS กรณีที่มีผู้ชุมนุมถูกจับกุมตัว และต้องการความช่วยเหลือด้านกฎหมาย หรือต้องการทนายความระหว่างการสอบปากคำ พร้อมอธิบายอย่างชัดเจนว่า มีขั้นตอนการขอความช่วยเหลืออย่างไรบ้าง ผู้ขอความช่วยเหลือจะต้องให้ข้อมูลอะไรบ้างกับองค์กรดังกล่าว พร้อมย้ำกับผู้ชุมนุมว่า "ควรใช้สิทธิที่จะไม่พูดให้การใดๆ" เพราะคำให้การดังกล่าวอาจนำไปเป็นหลักฐานในการเอาผิดผู้ชุมนุม

ข่าวที่เกี่ยวข้อง:

ต่างประเทศ,ชุมนุม,ส่งผู้ร้ายข้ามแดน,แก๊สน้ำตา

ฮ่องกง

จีน