ห้างสรรพสินค้า ‘โรบินสัน’ จ.สมุทรปราการ ดูผ่านๆ เหมือนชอปปิงมอลล์ทั่วๆ ไป แต่สังเกตให้ดีที่แผนก ‘เครื่องครัว’ ชั้น 1 จะเห็นชายสูงวัย หน้าตาใจดี ผิวคล้ำ รูปร่างผอมเพียว กำลังยืนพูดคุยและให้คำแนะนำกับลูกค้าอย่างกระฉับกระเฉง

เขาคือ ประชา จันทร์กระจ่าง วัย 81 ปี

เด็กแปดริ้ว ลืมตาดูโลกตั้งแต่สมัยสงครามโลกครั้งที่ 2 ทำงานมาสารพัดสิ่งอย่างตั้งแต่ช่างซ่อมเรือ ผู้จัดการคอนเสิร์ตวงดนตรีลูกทุ่ง คนขับแท็กซี่ ผ่านร้อนผ่านหนาวหลายยุคสมัย และต่อสู้กับ ‘หนี้สิน’ จนถึงวันนี้ในฐานะพนักงานขาย

“เลิกไม่ได้ครับ เพราะท้องมันหิว” เขาบอกสาเหตุที่ชีวิตไม่มีวันเกษียณระหว่างใช้ผ้าเช็ดจานเซรามิกใบงามจนเงาวับ

‘แก่’ แต่ไม่อาย

เกือบ 2 ปีแล้วนับจากวันที่ ‘ประชา’ ยื่นใบสมัครงานให้ ‘โรบินสัน’ รับโอกาสจากเหล่าผู้ใหญ่ใจดีของห้างให้มาร่วมเป็นส่วนหนึ่งของพนักงานประจำแผนกเครื่องครัว

“ต้องขอบคุณ พี่ปุ๋ม คุณบ๊วย คุณทัศนีย์ พี่เจ๋ง และผู้จัดการใหญ่ พี่ส้ม เขาสงสารผมมากกว่าเลยเข้ารับทำงาน”

ประชา ยังดูแข็งแรงไม่เหมือนคนอายุ 81 ปี เขาถือฤกษ์ 9 โมง 9 นาที หรือ 19 นาที เป็นประจำ เดินเข้าตอกบัตรทุกเช้า มีหน้าที่แนะนำผลิตภัณฑ์และส่งเสริมการขาย

“ว่างๆ ไม่มีลูกค้าผมก็จะเดินเช็ดถ้วย ชาม หม้อ สิ่งของต่างๆ ไปเรื่อยๆ ครับ”

ประชามีความสุขมากในการทำงาน ได้ออกจากบ้านมาพบปะผู้คน เด็กรุ่นใหม่ และคิดเสมอว่า ‘ต้องดูแลทุกอย่างเสมือนเป็นของตัวเองเพื่อตอบแทนโอกาสที่ได้รับ’

“ผมชอบทำงาน เมื่อโรบินสันให้โอกาสแล้ว ผมก็ต้องทำให้ดีที่สุด ดูแลเหมือนเป็นของเรา”

ชายสูงวัยบอกว่า ภาระงานที่ทำนั้นไม่ยากเลยสำหรับเขา แค่ปฏิบัติตัวมืออาชีพ ดูแลสินค้าให้สะอาดเรียบร้อย ทุกอย่างก็ราบรื่น

“พวกนี้ดีกับผมหมดทุกอย่าง ไม่เคยยาก ไม่มีอะไรยาก ผมเช็ดให้มันสะอาด เดี๋ยวเขาก็เอาตังค์ให้ผมแล้ว จาน ชาม หม้อทุกอย่างเขาให้ตังค์ผมหมด”

ความชรา ไม่ได้ทำให้รู้สึกแปลกแยกจากสังคมหรือเพื่อนร่วมงาน เพราะสิ่งสำคัญกว่าคือ การเลี้ยงชีพ

“ไม่เคยคิดอาย คิดอย่างเดียวว่าตอนนี้ท้องไม่หิวแล้ว เมื่อก่อนท้องหิวมาก” เขาบอกต่อถึงเหตุผลที่ยังต้องทำงานว่ายังมี “ภาระหนี้สินติดตัว” โดยปัจจุบันอาศัยอยู่กับภรรยา วัยอายุ 52 ปี ทำงานอยู่ร้านเสริมสวย

“ชีวิตผมเหลือเวลาไม่มากแล้ว ตอนนี้ 81 ปี อีกไม่กี่วัน กี่ปีผมก็ต้องกลับขึ้นไปข้างบนแล้ว (ชี้นิ้วขึ้นฟ้า) ช่วงนี้ผมต้องทำให้ทุกอย่าง ผมจะเดินตามนาฬิกาที่ไม่มีวันหยุด เข็มที่มันเดิน บ่งบอกว่าโรบินสันให้เงินผมตลอดทุกวินาที ผมก็ต้องทำตามนาฬิกา มันไม่เคยโกหก” เขาบอกพลางยิ้ม “ตอนนี้ท้องไม่หิวแล้ว”

“คุณลุงมีมนุษย์สัมพันธ์ดีครับ” นิรันดร์ อ่อนแสง ผู้จัดการแผนกเครื่องครัวฉีกยิ้มเมื่อถูกถามถึง ‘ลูกน้องวัยเก๋า’

เขาอธิบายว่า โรบินสันมีนโยบายส่งเสริมผู้สูงอายุและคนพิการตามโควตาพิเศษ โดยลุงประชาได้รับเงินสูงกว่าค่าแรงขั้นต่ำของกรมแรงงาน มีพัฒนาการที่ยอดเยี่ยม และโดดเด่นเรื่องเทคแคร์ลูกค้า

“ผมว่าข้อดีของผู้สูงอายุคือประสบการณ์ เขาผ่านชีวิตมามากพอสมควร” ผู้จัดการแผนกเครื่องครัวกล่าว โดยลุงประชามีช่วงโมงการทำงานไม่แตกต่างจากพนักงานขายทั่วไป เริ่มตั้งแต่ 10.00-19.00 น. และหยุดทุกวันพุธ

สุขภาพดี ไม่มีป้อแป้

ในวัย 81 ปี สุขภาพของประชานั้นเข้าขั้น ‘น่าอิจฉา’ เพราะไร้โรคภัย ความดันเป็นปกติ รูปร่างสมบูรณ์ เดินเหินแข็งแรง

“ไอ้ที่อ้อแอ้ป้อแป้ไม่มี” เขาบอกอย่างมั่นใจ “ไม่เคยเมื่อย ไม่เคยปวด ผมเช็กร่างกายทุก 3 เดือน ที่สภากาชาด ความดัน ระบบดีหมด”

เคล็ดลับสุขภาพดีคือ ให้ความสำคัญกับจิตใจ อาหารการกิน และการออกกำลังกายเบาๆ ตามวัย

“เรื่องจิตใจนี่สำคัญมาก หลังตื่นนอน 7 โมงถึง 10 โมง ห้ามอิจฉา ห้ามด่า ห้ามเครียด อย่าโมโห ลองทำดูสิ ภายใน 1 เดือนจะเป็นอย่างไร เปิดใจให้สว่าง ใครทำอะไรก็เรื่องของเขา ตัวเราต้องทำให้ดี”

ชายสูงอายุรายนี้แนะนำให้หลีกเลี่ยงยาเสพติดและของมึนเมา เพราะทำร้ายร่างกายโดยตรง และมีผลต่อการพักผ่อน

“คนเราร่างกายจะให้แข็งแรงต้องนอนเพียงพอ 3 ทุ่ม เริ่มนอน ตื่น 6 โมง หรือตี 5 ไม่ใช่กินเหล้ายันสว่าง ร่างกายไม่ได้รับสารอาหาร ตอนเช้าอาหารสำคัญนะครับ ต้องทานข้าว มื้อกลางวันต้องทานให้อิ่ม แต่มื้อเย็นอย่าทานหนัก ทานเป็นผักผลไม้ได้ พวกของทอดน้ำมันดำๆ อย่าไปกิน”

การดูแลร่างกายนอกจากทำให้รู้สึกสดชื่นกระปรี้กระเปร่า ยังทำให้รู้ว่า ‘ชีวิตมีคุณค่า’

“ตัวเรามีคุณค่า เราก็รู้แต่ไม่ดึงออกมาใช้กัน เงินเดือนออกมา กินเหล้า สูบบุหรี่ แล้วก็กลับบ้านทะเลาะกับสามี-ภรรยา ก็หมดคุณค่าแล้ว กลับกันเก็บเงินเก็บทอง ดูแลครอบครัว คุณก็มีคุณค่า เพราะคุณได้เกิดมาเพื่อดูแลตัวเองและผู้อื่น ไม่ใช่เอาไปลงเหล้าหมด”

เกิดตั้งแต่ยุคสงครามโลก

คุณลุงของพนักงานโรบินสันแห่งนี้ เกิดเมื่อปี พ.ศ. 2482 ที่ จ.ฉะเชิงเทรา สมัยสงครามโลกครั้งที่ 2 อุบัติขึ้น ย้ายตามครอบครัวเข้ามาเติบโตย่าน พระประแดง จ.สมุทรปราการ เข้าเรียนที่ช่างกลปทุมวัน แต่ไม่จบ ออกมาทำงานเป็นช่างและผู้รับเหมาต่อเรือ มีลูกน้องราว 250 คน ก่อนจะล้มเหลวจากปัญหาด้านสัญญาธุรกิจ

“พอเจ๊งก็ยกเลิกกันไป” เขาบอกถึงชีวิตที่ผ่านมา “คำว่ารวยไม่มี แค่พอกินพอใช้ เราไม่ได้มีเครื่องมือมากมาย มีแต่ความรู้เรื่องการต่อเรือ แต่เงินไม่ได้มากหรอก”

ประชายังผ่านมาอีกหลายอาชีพ เขาบอกว่า “เล่าไม่ไหว” เอาหลักๆ คือ เคยทำงานเป็นคนคุมรถโฟล์คลิฟท์ยกลูกระเบิดที่สนามบิน ใน จ.อุบลราชธานี สมัยสงครามโลก , ผู้จัดการวงดนตรีลูกทุ่ง และคนขับแท็กซี่ ทั้งหมดนี้ทำไปเรื่อยๆ เพื่อให้ท้องอิ่ม

“สมัยก่อนหากินง่าย ไม่ต้องมาแก่งแย่งกันเหมือนทุกวันนี้ อะไรก็น้อยไปหมด ผู้คน รถรา ถนนสุขุมวิทเป็นป่าอยู่เลย ขายกันไร่ละ 20 บาทยังไม่มีคนซื้อเลย”

ท่องทุกคืน ‘กูตายแน่’

ทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว “กฏแห่งกรรม” ทางพุทธศาสนา คือสิ่งที่คนผ่านร้อนผ่านหนาวมา 81 ฝนอย่าง ‘ประชา’ ได้เรียนรู้

“ผมไม่มีความสามารถที่จะบอกให้ใครมาทำตามผม เพราะผมก็ไม่รู้ว่า ‘คนแบบผมดีตรงไหน’ ผมบอกได้อย่างเดียวพระพุทธเจ้าให้มา 2 ข้อ คือทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว จะไปขอพรในโบสถ์ในวัดไม่ได้”

เป้าหมายชีวิตหลังจากนี้คือ หาเลี้ยงชีพไม่หยุดเดินเหมือนเข็มนาฬิกา จะหยุดก็ต่อเมื่อหมดลมหายใจเท่านั้น

“คนเขาถามว่าคุณลุงจะเลิกทำงานเมื่อไหร่ ผมบอกตอนนี้ปี 2563 ผมสามารถซื้อโลงให้ตัวเองได้ แล้วก็มีสตางค์ให้ค่าวัดแล้ว ปี 2569 ผมก็จะขึ้นไปอยู่ข้างบนแล้ว” ชายมากประสบการณ์ชี้นิ้วขึ้นฟ้าอีกครั้ง

“เวลานอน ผมท่องอยู่ตลอด กูตายแน่ กูตายแน่ พอตื่นขึ้นมา อ้อ..กูยังไม่ตาย ก็ต้องต่อสู้ ต้องทำความดีต่อไปอีก ของไม่ดี อย่าเอามาใส่ชีวิต เอาพิษมาใส่ทำไม ทำไมไม่เอาของดีมาใส่” พนักงานวัยเก๋าทิ้งท้าย

ภาพประกอบโดย : วิสัยยศ จันทร์แก้ว

เรื่องที่เกี่ยวข้อง :

เกษียณแล้วไปไหน เปิดใจพนักงานอิเกียวัย 71 กับชีวิตใหม่ในสังคมสูงวัยที่ไม่กลัวใครว่า 'โง่'

ประชา จันทร์กระจ่าง

ARTICLE

คุณภาพชีวิต

"เลิกไม่ได้เพราะท้องมันหิว" ชีวิตไร้เกษียณของ พนักงานห้างวัย 81 ปี